به گزارش خبرگزاری «حوزه» در اصفهان، قرآن کتاب آسمانی برای هدایت بشر است و باید تلاش کنیم فرهنگ قرآنی را با همه روش‌ها و سبک‌ها را در جامعه رواج دهیم تا جمعیت بیشتری از مردم با قرآن آشنا شده و در متن زندگی آنها وارد شود.

به اعتقاد کارشناسان لازمه این امر آن است که دائما از روش‌های نو و مبتکرانه در این زمینه استفاده کنیم و به اقتضای زمانه و شرایطی که با آن مواجه می‌شویم، شیوه های ترویج فرهنگ قرآنی هم به روز رسانی شود.

در این ارتباط، حجت الاسلام  محمد قطبی رئیس دفتر تبلیغات اسلامی  اصفهان در حاشیه افتتاحیه چهل و دومین دوره مسابقات ملی قرآن کشور  در گفت و گویی با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در اصفهان به بررسی دیدگاه‌های نوآورانه در قرآن کریم پرداخته است که از نظر مخاطبان می‌گذرد:
 

آیا در ارتباط با نوآوری‌های قرآنی  فعالیت و پژوهش‌هایی در کشور ما تاکنون به انجام رسیده است؟

در ارتباط با نوآوری‌های قرآنی اتفاق‌های خوبی رقم خورده است، اما این که بگوییم به شکل دائمی جوامع علمی و فرهنگی به دنبال این بودند که از ابتکارات جدید درباره قرآن استفاده کنند که باید بگوییم که این گونه نیست و حتی می‌توان گفت در مواردی در حق قرآن کوتاهی شده است و از روش‌های نو برای ترویج فرهنگ قرآن به نوعی که در متن زندگی مردم قرار بگیرد بهره نبرده‌ایم.

در ارتباط به چندین مورد شاخص ماند فضای شهری، رسانه‌ای، صنایع‌دستی و تولیدات و غیره می‌توان اشاره کرد که با استفاده از نوآوری به ترویج فرهنگ قرآن پرداخته نشده است.

در زمینه نوآوری‌های قرآنی برای مهجوریت زدایی از چهره این کتاب آسمانی به طور مثال در عرصه مدیریت شهری از چه مواردی غفلت شده که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.

در این ارتباط در وهله نخست باید به محیط و فضای عمومی زندگی خود اشاره کنیم بدین معنا که ما محیط شهری و  پیرامونی دم  برای ترویج فرهنگ قرآن و اینکه قرآن بیشتر در منظر دید مردم قرار گیرد بسیار کم استفاده کرده‌ایم.

ببینید گذشتگان ما تا حدی از کتیبه‌نگاری و کاشی‌کاری در این موارد استفاده کردند و اتفاق‌های خوبی در سطح شهر رقم خورده است به طور مثال در اطراف اماکن مذهبی و مقدس مانند امامزادگان، مساجد و دیگر نقاط مقدس شهر آیاتی از قرآن کریم را بر روی دیوارها با خط های مختلف بنایی، کوفی، نستعلیق و غیره کتیبه نگاری شده است.

محیط شهری شامل دیوار نگاره ها، المان های شهری، سیما و منظر شهری، مبلمان شهری، تابلوهای محیطی، تابلو پل ها، نمادها و نشانه ها در میادین، پارک ها، مترو و اتوبوس، تزئینات داخلی ساختمان ها و راهروهای ادارات ظرفیت بازنمایی قرآن را دارد که از آنها کمتر بهره برده ایم.

جای تاسف دارد که بالاترین سطح از نوآوری ما در استفاده از هنر محیطی و فضای شهری برای بازنمایی قرآن به همین اندازه بوده است در صورتی که محیط شهری شامل دیوار نگاره ها، المان های شهری، سیما و منظر شهری، مبلمان شهری، تابلوهای محیطی، تابلو پل ها، نمادها و نشانه ها در میادین، پارک ها، مترو و اتوبوس، تزئینات داخلی ساختمان ها و راهروهای ادارات ظرفیت بازنمایی قرآن را دارد که در راستای ترویج فرهنگ قرآنی در منظر مردم از آنها کمتر بهره برده ایم.

در شهرهایی مانند تهران مسجد اصفهان کیش و ... نوآوری‌های خوبی در حوزه المان شهری شکل گرفته است که برای ترویج فرهنگ قرآن نیز می توان از آنها استفاده کرد و این در حالی است که این میدان بزرگ نوآوری قرآنی تقریبا مغفول واقع شده است.

در ادبیات عامه و اشعار گذشتگان به ویژه شاعران نام آور کشورمان مانند سعدی و حافظ از قرآن و مفاهیم قرآنی بسیار استفاده شده است، این ظرفیت در دوران کنونی چقدر مورد استفاده قرار گرفته است؟

باید اذعان کنیم که ادبیات و فرهنگ عامه، میدان بسیار وسیعی برای بهره بردن از قرآن کریم است.

اخیرا آقای آذر کتابی را به نام «قرآن در شعر پارسی» را منتشر کرده است و در آن به معرفی حدود ۴ هزار شاعر فارسی‌زبان را که دارای شعر قرآنی هستند، پرداخته است و این در حالی است که عصر کنونی کمتر چنین مواردی را شاهد هستیم.

هان طور که اشاره کردید در گذشته افرادی همانند حافظ سعدی و ... اشعار قرآنی زیادی داشتند، اما متاسفانه در زمان کنونی از قرآن حوزه شعر داستان غافل بوده‌ایم به نوعی که در زمینه داستان تنها به داستان های قرآنی ورد پیدا کرده‌ایم.

از سویی مادر در ادبیات خود لالایی های بومی محلی زیاد داریم و در این میان لالایی قرآنی بسار کم است.

در حوزه‌های مختلف ادبیات و حتی ضرب‌المثل‌ها می‌توان کارهای فاخری در زمینه ترویج فرهنگ قرآنی انجام به ویژه اینکه از طریق ادبیات می توان بسیار راحت مفاهیم را به مردم منتقل کرد.
در عصر کنونی بیشتر توجه مردم به فضای مجازی جلب شده است و شاید این موضوع باعث شده است که از ادبیات فرم کلاسیک فارسی غافل شویم.

 براین اساس  این میدان است که برای خلاقیت نوآوری توان پرداخت هم یکی دیگر از میدان‌های بسیار مهم که از آن می توان استفاده کرد بحث صنایع و محصولات است.

در ابتدای بحث به تولید محصولات قرآنی اشاره کردید، چگونه می توان با تولید محصولات نوآورانه قرآن را به فضای زندگی مردم وارد کرد؟

ما می‌توانیم در زمینه محصولات دیداری شنیداری، تشریفات، اسباب بازی، هنری، محصولات فراغتی، ارتباطی تزئینات و غیره از نوآوری های قرآنی بهره ببریم و این در حالی است که در این زمینه تنها عرصه محدودی مانند تابلوهای قرآنی و فیلم و انیمیشن آن هم تا حدودی توجه کرده‌ایم.

 ما می توانیم با استفاده از اسباب بازی های نوآورانه و زیبا، قرآن را به متن زندگی کودکان بیاوریم که در این زمینه به بسیار کم کار کرده ایم و به عبارتی اصلاً کاری انجام نشده است. در زمینه کارهای هنری نسبتا خوب عمل کرده ایم اما هنوز جای خلاقیت بسیاری وجود دارد.

سالانه در مشهد مقدس ۳۰ میلیون زائر را پذیرا هستیم و سالانه بالغ بر سه هزار میلیارد تومان سوغات از این شهر خریداری می شود، اما تقریبا بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد محصولات و سوغاتی های خریداری شده چینی است

 در زمینه هدایا و سوغاتی نیز غفلت ما به اندازه ای بوده است که سالانه در مشهد مقدس ۳۰ میلیون زائر را پذیرا هستیم و سالانه بالغ بر سه هزار میلیارد تومان سوغات از این شهر خریداری می شود، اما تقریبا بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد محصولات و سوغاتی های خریداری شده چینی است و این در حالی است که می توانیم از هدایای قرآنی خودمان بهره ببریم.

ظرفیت دیگر در زمینه محصولات قرآنی، مسابقات و جشنواره هایی است که در سراسر کشور برگزار می شود و دارای جوایز مختلفی است اما جوایز قرآنی تا چه میزان در این میان جا باز کرده است!؟

اینها ظرفیت‌هایی است که می توانیم از آنها بهره ببریم و قرآن را در متن زندگی مردم وارد کنیم؛ کافی است تنها بر موضوع سوغاتی تمرکز کنیم چراکه قریب به اتفاق ایرانیان یک بار در طول سال به مشهد مشرف می شود که این امر اتفاق بزرگی را می‌تواند شکل دهد.

ببینید ما هنوز در زمینه روخوانی، ا، تجوید، برنامه‌ریزی های قرآنی، استماع قرآنی و غیره ابزار و امکانات جدیدی هنوز در کشور نداریم.

در زمینه نرم افزارهای آموزشی و اپلیکیشن نیز به نظر می‌رسد ضعیف عمل کرده‌ایم، از دیدگاه شما در این زمینه به چه مواردی باید توجه شود؟

 قلم قرآنی یک ابتکار آموزشی برای روخوانی قرآن است که ظاهراً ابتکار خود ایرانیان نیست اما به هر حال نوآوری خوبی است برای افرادی که حتی سواد خواندن و نوشتن ندارند تا بتوانند به خوبی قرآن را قرائت کند.

بدین ترتیب  در این زمینه ها نیز می توان ابزارهای بسیار زیادی را طراحی کرد و این در حالی است که اکنون تعداد کم و نادر اپلیکیشن‌هایی برای آموزش قرآن ایجاد شده است؛ در واقع اختراع و نوآوری‌های اپلیکیشنی بسیاری از میدان‌های سلامت، فرهنگ، اجتماعی و غیره را پر کرده است اما در زمینه‌های قرآنی اختراع کم داریم و همچنان به شیوه‌های قدیمی برای آموزش قرآن عمل می‌کنیم.

در زمینه  سیستم های خدمات قرآنی مانند سیستم های فروش سیستم های عرضه، نرم افزاری، کمک آموزشی و فراغتی هنوز کارهای جدی انجام نشده است یا می توان گفت که هیچ کاری صورت نگرفته است.

در زمینه فیلم و سریال چند تولید خوب داشته‌ایم اما به نظر می‌رسد خوب نیست، برای فعالیت هنرمندان در این زمینه چه پیشنهادی دارید؟

ببینید سریالهای تاریخی تولید شده مانند یوسف پیامبر، مریم مقدس و اصحاب کهف در واقع سریال تاریخی از شخصیت های پیامبران قرآنی است و بسیار هم چنین تولیدهایی برای کشور مورد نیاز است اما ما سریال قرآنی در کشور کم داریم.

در سریال یوسف پیامبر به موضوع آرم استیشن بسیار خوب توجه شده بود به نوعی که آیهای که در ابتدای هر بخش پخش می شد بسیار جذاب بود، اما در زمینه  بیاد دقت کنیم که هالیوود در سال بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ فیلم بین المللی تولید می کند، ما در کل سال چقدر فیلم  تولید کرده ایم که تازه در این زمینه این موضوع بپردازیم که چند عدد از آن‌ها قرآنی است.

 انیمیشن فیلشاه یک فیلم قرآنی بود که البته بخش خصوصی آن را  تولید کرد، باید از این نوع کارها سالی یکی دو مورد ارائه شود.

اگر فضای رسانه‌های ما کمی بازتر شود فرهنگ قرآنی در این زمینه در جامعه تسری بیشتر خواهد داشت اما ما به این امر توجه نداشته‌ایم و به قدیر فیلم کم داریم که یک فیلم تاریخی قرآنی نیز را در طول سال آن قدر تکرار می کنیم که مخاطب تصور می کند قرآن تنها همین یک داستان را در زمینه پیامبران دارد و این در حالی است که در قرآن کریم از بیش از ۳۰ تا ۴۰ پیامبر نام برده شده است.

ظرفیت رسانه‌ها در زمینه نوآوری های قرآنی را چگونه ارزیابی می کنید؟

دقیقا میدان مهم دیگری که ظرفیت خوبی برای نوآوری دارد  حوزه رسانه است که به شکل انبوه در فضای مجازی در اختیار مخاطب قرار دارد.

ما در فیلم، سریال برنامه‌های گفت‌وگو محور، اخبار، آرم استیشن ها، برنامه های زنده هنوز فرهنگ قرآن را وارد نکرده‌ایم، شاید صدا و سیا در جواب این انتقاد بیان کند که ما شبکه ویژه تلویزیونی و رادیویی قرآن داریم اما نباید فراموش کنیم که  حدود ۶۰ کانال تلویزیونی و رادیو در طول روز در حال اجرای برنامه هستند، اما به جز دو شبکه رادیویی و تلویزیونی هیچ کدام فرهنگ قرآنی را دنبال نمی کنند.

در حدود ۶۰ کانال تلویزیونی و رادیو در طول روز در حال اجرای برنامه هستند، اما به جز دو شبکه رادیویی و تلویزیونی هیچ کدام فرهنگ قرآنی را دنبال نمی کنند.

ما باید در متن سریال های خود فرهنگ قرآن را وارد کنیم در حالی که در سریال‌های صداو سیما قرآن در متن زندگی مردم نمایش داده نمی شود با به قدری کمرنگ است که تاثیری ندارد. منظور ما از ورود قرآن به رسانه توجه به تلاوت‌های مجلسی قرآن و نشان دادن رویدادهای قرآنی صرفا نیست بلکه باید در سریال‌ها، فیلم‌ها و در پیام های بازرگانی خود برنامه‌های قرآنی را وارد کنیم. از سوی بخش‌های خبری ما از کشورهای مختلف جهان و در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی داریم اما آیا اخبار قرآنی نیز در متن بخش های خبری وارد شده است و یا اینکه تنها رویدادهای قرآنی در اخبار مورد نظر است.

همین الان در اصفهان به جز کارهای بزرگی قرآنی که نمونه آن مسابقات قرآنی مهرماه است، در طول سال نیز مراکز قرآنی فعالیت های قرآنی بسیاری انجام می دهد؛ چه اشکالی دارد که رسانه ها یک تا دوبار در هفته دوربین خود را برداشته از این رویدادها خبر تهیه کنند؟

زمانی که در اخبار ما قرآن جایی ندارد که هیچ گاه حس نمی شود که کشور ر قرآنی داریم و باید گفت در این زمینه کوتاهی کرده ایم و حتی بی انصافی و بی مهری در ارتباط با قرآن را داشتیم؛ جا دارد که همه رسانه‌ها به این هم بپردازند و قرآن را از مهجوریت خارج کنند و فضایی را فراهم سازند فضا را بیشتر رعایت کنیم تا جوانان و نوجوانان به قرآن کریم بپردازندو  مدیران نیز باید در زمینه ترویج فرهنگ قرآن تلاش بیشتری کند تا قران در جامعه بسط و گسترش بیشتری پیدا کند.

گفتنی است، چهل و دومین مسابقات ملی قرآن کریم از 6 تا 11 مهر ماه در بخش برادران و از 11 تا 19 مهر ماه در بخش خواهران به همت اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان و به میزبانی دانشگاه اصفهان برگزار خواهد شد.

گفت وگو: سید امیر حسین ابطحی